“Панове, паднапружцеся!” Элізабэт Бадэнтэр

Пабачыў сьвет пераклад найноўшага фэмінісцкага эсэ францускай філёзафкі і гісторыцы Элізабэт Бадэнтэр “Панове, паднапружцеся!”

Прэзэнтацыі кнігі адбудуцца ў Бэрліне, Вільні, Варшаве, Познані і Празе ўвосень 2025 г.

Таксама ў продажы на Амазоне, B&N, Thalia і інш. ISBN 978-1-915601-65-0

Эсэ прысьвечана страйку ўлоньняў, які хвалюе сьвет з антычных часоў. Раней ён быў утопіяй ці ўяўнай страшылкай. Але ў ХХ стагодзьдзі кабеты ў заходнім сьвеце нечакана распачалі гэты страйк насамрэч. І нам усім цяпер давядзецца жыць зь ягонымі наступствамі.

У ім гучаць тэмы, якія філёзафка ўздымала ў сваіх іншых творах як сучаснай кабеце спалучыць мацярынства і прафэсійны росквіт, праблематычнасьць і складанасьць мацярынства, канфлікт паміж ролямі маці і жанчыны, безупынная рызыка вяртаньня кансэрватыўнага бумэрангу, які ставіць пад сумнеў фэмінісцкія заваёвы і інш.

Але ёсьць у эсэ і прынцыпова новая тэма і новыя акцэнты — тонкае і крытычнае фэмінісцкае тлумачэньне дэмаграфічнага запавольваньня, а дзе-нідзе — крызісу, у разьвітых індустрыяльных краінах. Дэмографы, сацыёлягі, палітыкі і эканамісты, якія спрабуюць разабрацца з гэтай зьявай, часта не прыслухоўваюцца да фэмінісцкіх аргумэнтаў. І дарма, на думку Э. Бадэнтэр, бо такім парадкам ігнаруецца ціхі і глыбокі бунт кабетаў, які праяўляецца ў адмове ад мацярынства — часовай або прынцыповай і канчатковай. Адмова ад мацярынства і позьняе мацярынства грунтуюцца на фундамэнтальнай, “няскончанай” рэвалюцыі, якая, як сьцьвярджае Бадэнтэр, аддзяліла статус жанчыны ад статусу маці. Кантроль за фэртыльнасьцю з дапамогай кантрацэпцыі і спаронаў, а таксама доступ да адукацыі і эканамічная незалежнасьць ня толькі дазволілі жанчынам здабыць радыкальную эмансыпацыю, а амаль дасягнуць роўнасьці ў грамадзкім жыцьці. На шляху да рэальнай роўнасьці, аднак, застаюцца прынцыповыя перашкоды. Дасюль трывае няроўнасьць палоў унутры сям’і. Яна ляжыць у аснове ўсіх іншых няроўнасьцяў і праяўляецца ў такой праблеме, як мэнтальны цяжар, якая закранае ці ня ўсіх сучасных кабетаў. Назва эсэ падказвае адно з рашэньняў мужчыны мусяць паднапружыцца і зрабіць высілак, каб на роўных з сваімі жонкамі і партнэркамі ўдзельнічаць у хатняй гаспадарцы і выхаваньні дзяцей, а дзяржаве трэба адмовіцца ад састарэлых рэцэптаў вырашэньня сацыяльна-эканамічных праблемаў шляхам пазбаўленьня жанчынаў іхных правоў і свабодаў.

Гэтае эсэ актуальнае і для Беларусі, дзе, як і ва ўсёй Эўропе, крытычна зьніжаецца на­раджальнасьць. Пасьля 2020 году беларускія ўлады чатыры гады не публікавалі зьвестак аб на­ра­джаль­насьці і сьмяротнасьці. Толькі нядаў­на Белстат падзяліўся інфармацыяй за 2024 год, якая не выглядае аптымістычнай.

Гэта першая кніга слыннай мысьляркі па-беларуску.

Пераклад Уладзіслава Гарбацкага.

Кніга выйшла пры падтрымцы Цэнтру гендарных дасьледаваньняў ЭГУ.

Па-француску эсэ выйшла ў 2024 годзе ў выдавецтва Flammarion/Plon.

Зьмест

Уступ
Разьдзел 1. Стан рэчаў
Разьдзел 2. Што кажа дэмаграфія
Разьдзел 3. Рэвалюцыя-пастка
Разьдзел 4. Канфлікт дзьвюх легітымнасьцяў
Заканчэньне. Запаволеньне наступстваў зьніжэньня нараджальнасьці і павага правоў жанчынаў
Дадаткі
Пасьляслоўе перакладніка. Апошняя асьветніца

Чытаць больш пра пра Элізабэт Бадэнтэр

Нямодны фэмінізм Элізабэт Бадэнтэр (Новы Час)

«Панове, паднапружцеся…» (Новы Час)

Уладзь Гарбацкі. Пра сучасны фэмінізм (Наша Ніва)

І усё ж-такі ўнівэрсалізм… (ARCHE)